Kahramanmaraş'ta, termik santral kazılarında bulunan ve olgunlaşmamış kömür olarak bilinen gidya ile toprağın verimliliği artırılarak kirazdaki büyüklük sorununun çözülmesi amaçlanıyor. Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Saltalı, tonu 2 lira 70 kuruş olan gidya maddesine yoğun talep olduğunu belirterek, bölgede yaklaşık 4 milyar ton gidya rezervinin bulunduğunu söyledi.
Afşin-Elbistan Termik Santrali'ndeki kazı çalışmalarında bulunan ve olgunlaşmamış kömür olarak bilinen gidya maddesi tarımda kullanılmaya başlandı. Sütçü İmam Üniversitesi ile Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarafından Doğu Akdeniz Sürdürülebilir Kalkınma Girişimi Projesi'yle gidya üzerinde yapılan incelemelerle olgunlaşmamış kömürün toprağın verimliliği açısından faydalı olduğu belirlendi. Oluşturulan projeyle bölge çiftçisinin sorunlarını çözmeyi planlayan proje kapsamında geçen yıl Adana'ya 400, Andırın'a ise bin 150 ton gidya gönderildi. Çiftçiler tarafından kullanılan ve başarılı sonuçlar veren gidya ile kirazdaki büyüklük sorununun çözülmesi amaçlanıyor.
Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Saltalı, gidya üzerinde yapılan çalışmaların olumlu sonuçlar verdiğini söyledi. Gidya ile bölge toprağının verimliliğini artırarak kimyasal gübre kullanımını azaltmayı amaçladıklarını belirten Prof. Dr. Saltalı, "Şu an itibariyle çilek, ayçiçeği ve kiraz üzerinde denemeler yürütüyoruz. Kirazın geçen sene hak ettiği değerden satılamadığını gördük. Kirazda bir kalibre, büyüklük düşüklüğü var. Kalibre düşük olduğu zaman genelde kirazı almaya Irak ve Rusya geliyor, Avrupa tüccarı gelmiyor. Dolayısıyla Avrupalı tüccarlar gelmeyince fiyat da düşüyor. Yaptığımız incelemelerde kalibreyi etkileyen bölgedeki bir takım toprak unsurlarının yetersiz olduğunu anladık. Buna en güzel çözümün gidya olacağını düşündük" dedi.
Prof. Dr. Saltalı, gidya maddesinde bol miktarda organik madde olduğunu ifade ederek şöyle konuştu:
"Bununla bölgedeki kirazın verimini, kalibresini etkileyeceği şeklinde kanaate vardık. Proje hazırladık ve bu bölgeye Afşin-Elbistan kömür havzasından bin 150 ton gidya sevk ettik. Bu rakam Türkiye'de gidyanın kullanımı açısından en büyük rakam. Geçen sene Adana'ya 400 ton sevkiyat yapılıp denendi. İlk etapta kiraz üreticileri adı bile yabancı olan gidyaya olumsuz baktı. Ancak biz üreticilere gösterdiğimiz zaman olumlu cevaplar ve talepler aldık. Gidya, hem toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini iyileştirecek, aynı zamanda da bu bitkiye yansıyacak; kalite, verimi ve kalibre sorununu çözeceğimizi düşünüyoruz. Şu an itibariyle hızla bu talep artıyor. Son aldığımız bilgi bin 150 ton götürdük, bin 500 ton civarında da talep var. Görünen o ki Afşin-Elbistan Termik Santrali'ndeki kazılarda çıkan, dolguda kullanılan bu madde artık tarımda kullanılacak. Biz bu materyali, sadece kirazda değil, tüm ürünlerde tavsiye ediyoruz. Bunu yaygınlaştırmaya çalışacağız."
TONU 2.7 LİRA
Bölgede yaklaşık 4 milyar gidya rezervinin bulunduğunu ve gidyanın tonunun 2 lira 70 kuruş olduğunu söyleyen Prof. Dr. Saltalı şöyle devam etti:
"Şu anda yapılan tahminlerde 2 milyar ton gidya rezervi olduğu ifade ediliyor. Ancak yani santraller açıldıkça bu materyalin bölgede 4 milyar ton olduğu ifade ediliyor. Yani biz bu materyali kullandığımızda hem toprak kalitesini artıracağız, hem de kimyasal gübre kullanımını azaltacağız. Eskiden tonu 6-7 liraydı. Şu anda Türkiye Kömür İşletmeleri sadece yükleme parası alıyor. Tonu 2 lira 70 kuruşa geliyor. Yani kamyona 20 ton gidya yüklerseniz ödeyeceğiniz para 57 lira. Gönül istiyor ki üretimin olduğu noktalara, çiftçilere ulaştırabilirsek, toprak ve bitki kalitesini artırırız."