TarimsalPazarlama.com

ŞEKİL 1. PATATES BİTKİSİNİN TOPRAK ÜSTÜ VE TOPRAKALTI ORGANLAR

1.41 KÖK:

Patates bitkisi tohumdan veya yumrudan gelişen bir yapıya sahiptir. Tohumdan çıkan bitkilerde çok zayıf bir kazık kök gelişirken, yumrular üzerindeki sürgün diplerinden bazen de stolonlardan saçak kökler gelişir Patates bitkisinin kök sistemi zayıftır. Bu nedenle toprak şartlarının çok iyi oluşturulması yetiştiricilikte önemlidir.

1.4.2 GÖVDE:

Patates bitkisinin gövdesini stolon ve yumrular oluşturur. Stolonlar toprak altında yayılan yan saplardır. Stolonların uç taraflarının genişleyip şişmesi ile yumrular oluşur. Yumruların stolona bağlı olduğu yere göbek, karşı tarafa taç denir. Toprak yüzünde kalan stolonlar yumruya dönüşmeyip yeşil aksam olarak kalırlar. Yumruda çeşit özelliklerine bağlı olarak gözler bulunur. Yumrunun doku yapısı, gözlerin derin ve yüzlek oluşu çeşit özelliğine bağlı olarak değişiklik gösterir.

1.4.3 İKLİM İSTEĞİ:

Patates bitkisi yetişme mevsimi boyunca 15-18 °C'lik bir sıcaklık ortalamasına ihtiyaç duyar Özellikle bitki gelişmesinin ilk devresinde -2 °C'lik sıcaklık kısa bir sürede bitkiyi dondurabilir. Keza 21 °C'nin üzerindeki sıcaklıklar da verimi olumsuz etkileyebilir Gece sıcaklıkları da kritik olup, optimum düzeyi 10-14 °C'dir. Toprak sıcaklığı 8 °C'nin altında ise dikimi geciktirmek yararlı olur. Toprak sıcaklığı 20 °C'nin üzerinde iken yumru gelişmesi olumsuz etkilenir. 29 °C'nin üzerinde ise tamamen gelişme zayıflar.

1.4.4 YAĞIŞ VE NEM:

Patates bitkisi kuraklığı sevmez. 300-450 mm. yağış ve hava neminin % 70 olmasını ister. Bu yüzden patates bitkisi yetiştirilirken sulamaya oldukça önem verilmelidir.

1.4.5 TOPRAK İSTEĞİ:

Patates bitkisinin kök sistemi zayıf olduğundan derin profilli havadar ve süzek toprakları ister. Böyle topraklarda bol verim, kaliteli ve düzgün şekilli yumru verir. Ağır yapılı ve taban suyu yüksek topraklar kök gelişmesini engeller, yumruları çürütür.

Patates bitkisi toprak asitliğinin nötr ve hafif asit (PH: 5,5-6) olduğu şartlarda daha iyi gelişir Bu değerlerden uzaklaştıkça özellikle uyuz hastalıklarına hassasiyet artar, PH 4,8'in altında ise bitkide kalsiyum yetersizliği belirtileri görülebilir.Patates bitkisi için uygun bir toprak yapısı şöyle olmalıdır. Ph 5.5-6,Kum % 60 üzeri,Kil % 20-30,silt % 10-20,Organik madde %3-4,Tuz %0,Kireç %3-7 (% 15 geçmemeli) Silt Oranı % 30 geçtiğinde patates bitkisi yetiştiriciliğinde sorunlar çıkar.

1.4.6 BESİN İSTEĞİ VE GÜBRELEME:

Patates bitkisi diğer bitkilere: nazaran çiftlik gübresine mineral maddelere en iyi şekilde cevap veren bitkilerden birisidir Verilecek gübre miktarını belirleyen etmenleri şu şekilde sıralayabiliriz:

a) Toprağın ısısı

b) Toprağın organik madde muhtevası

c) Önceki ürün

d) İklim şartları

e) Çeşit özelliği

f) Sulama gibi kültürel işlemler

Ticari gübrelerin yanında yanmış ahır gübresinin de toprağa verilmesi toprağın su tutma kapasitesini artıracağı gibi verime de etkili olur Aynı zamanda toprağın fiziksel yapısını da iyileştirir

Patates bitkisi oldukça obur bir bitki olup verilen besin maddelerini en iyi şekilde değerlendirir Dekardan (3)üç ton patates ürünü alınan bir topraktan aşağıdaki mineraller kaldırılır

Ülkemizde ticari patates üretiminin ağırlık kazandığı NİĞDE ve NEVŞEHİR illerinde dekadan ortalama 5000-6000 kg ürün kaldırılmaktadır Kıyaslama bu ölçülerde yapıldığında bu bölgelerde gübre miktarının fazla kullanılmasının önemi ortaya çıkmaktadır.

Ancak burada üzerinde önemle durulması gereken konulardan birisi de gübre dozunu ayarlarken kalitenin de göz ardı edilmemesi gerekir. Şu bir gerçek ki verilen (N) oranına paralel olarak verim artmakla, belirli bir dozdan sonra verim artsa dahi ekonomik özelliğini yitirmektedir.

Aşırı oranda (N) Azotun kullanılması erkenciliği olumsuz yönde etkilemekte gevşek dokulu, çatlak ve şekilsiz yumruların oranı artmaktadır. Özellikle kışlık patates üretiminin yapıldığı yerlerde erken sonbahar donlarından korunmak için tabi olumu beklemeden yapılan hasat sonunda kuru maddesi düşük indirgen şeker ve protein oranı yüksek, gevşek dokulu, olgunlaşmamış bir kabuğa sahip yumru ile karşı karşıya gelinmektedir. Bu olumsuz şartlar ise önemli ölçüde depo kayıplarına neden olmaktadır.

Ancak bitkilerde yeşil aksamı ve buna bağlı olarak bitkilerin üretim potansiyelini teşvik eder Her ne kadar belirli dozlar öneriliyorsa da miktarı kendi koşullarında ele alarak hareket etmek lazımdır Kullanılacak en uygun doz miktarı toprağın verimliliğine, istenilen yeşil aksam miktarına bağlı bulunmaktadır. Yetiştirme mevsimi uzun ise daha fazla, kısa olduğunda ise daha az yeşil aksama ihtiyaç duyulacaktır Yeşil aksam gelişmesinin yumru gelişmesine oranı,

 azotun yanı sıra gün uzunluğu, yüksek sıcaklık ve yüksek nem gibi faktörlerin teşvik edici yönleri vardır.

 Bu tür koşulların bulunduğu bir ortamda yetiştirilen, yoğun yeşil aksama sahip olan bir patates çeşidi, oldukça düşük sıcaklık ve nemin mevcut olduğu kısa gün koşullarında üretilen, yeşil aksam gelişmesi az olan bir çeşide oranla daha az azot kullanır.

Kısaca azotun en uygun kullanma dozunu patates çeşidine, toprak verimli­liğine, iklim koşullarına, yetiştirme mevsiminin uzunluğuna bağlı olarak ayarIayıp kaliteyi de göz önünde tutmalıyız.

Azot toprakta fazla miktarda hareket ettiğinden kök bölgesinde devamlı azot bulunması verimi olumlu yönde etkiler. Bu nedenle normal bünyeli topraklarda (N) 1/3 ekimle birlikte 1/3 boğaz doldurmadan önce 1/3 boğaz doldurduktan sonra verilmesi önerilebilir.

Fosforlu gübreler gelişmenin her devresinde kullanılabilir Ancak bunlar yeşil aksamın tamamen gelişip yumruların büyüdüğü devrede. çok gereklidir. Çünkü bu devrede verime etkili olur, pazarlanabilir yumru sayısını artırır. Fosforlu gübrenin tamamı toprak tahlillerine bağlı olarak  ekimden önce toprak altına verilmelidir.

Potasyumlu gübreler hem verime hem de kaliteye önemli ölçüde etki eder. Potasyumlu gübrelerin bu özelliği göz önüne alınarak hem ekimden önce hem de ekimden sonra toprak tahlilleri göz önüne alınarak verilmesi uygun olur

1.4.7 GÜBRELERİN UYGULANMASI

Patates bitkisine gübre (3) şekilde verilir

a)Serpme olarak el ile veya makine ile dekara atılacak miktar üzerinden hesaplanarak atılır. Serpme olarak verilen gübrenin bir kısmı sırtın iç kısmına bir kısmı da sırtın altına gelecek şekilde dağılır.

b).Band, şeklinde verilmesi Sırtın içine sırt boyunca bir şerit halinde tohumluk yumrunun altına veya yanına yerleşecek şekilde verilir. Karığın dip kısmına bant şeklinde gübre el ile verilecekse gübre verilir, üzeri toprakla kapatılarak yumrular sıra üzerine yerleştirilir. Kesinlikle yumruların gübre ile temas etmemesi gerekir.

c) Tohumluğun yanına konularak verilebilir. Gübre ocak halindeki çukurun hemen dip kısmına konularak üzerine toprak çekilir ve yumrular yerleştirilir.